100 dni funkcjonowania KOWR to okazja do podsumowania. Podsumowanie takiego można dokonać przez pryzmat postawionych wcześniej celów i ciągłość realizacji zadań przejętych ze zniesionych agencji. Rzeczywiście, trzeba uczciwie przyznać, że zadania te zostały zrealizowane.
Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa to centrala podzielona na pięć pionów merytorycznych, 17 oddziałów terenowych oraz ponad 60 biur zamiejscowych. Wszystko po to, aby być jak najbliżej rolników oraz ułatwiać dostęp wszystkim interesantom. Realizacją bieżących zadań w całym kraju zajmuje się około 2 tys. pracowników. Dla porównania w ANR i ARR pracowało przeszło 3 tys. osób. Zadania KOWR wpisują się w politykę rolną przyjętą przez MRiRW. Kluczowe jest gospodarowanie nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Prawie od 2 lat podstawową formą zagospodarowania państwowych gruntów jest dzierżawa, a nie jak w ubiegłych latach – sprzedaż. Grunty dzierżawione są przede wszystkim w formie przetargów ograniczonych, w których mogą brać udział rolnicy. Chodzi o to, by ziemia faktycznie służyła uprawie i produkcji żywności. Ziemi rolnej już nie przybędzie. Stąd tak ważne jest jej prawidłowe zagospodarowanie. Dlatego już w pierwszych miesiącach funkcjonowania Ośrodka opracowane zostały przejrzyste zasady dzierżawy. Jak mówi Janusz Zaniewski, dyrektor Pionu Gospodarowania Nieruchomościami, będą one jeszcze uzgadniane z Samorządem Rolniczym i organizacjami rolników, tak aby w przyszłym roku przetargi na dzierżawę były realizowane w myśl uporządkowanych kryteriów, umożliwiających tworzenie i powiększanie gospodarstw rolnych.
Zadaniem KOWR jest wzmocnienie ochrony gospodarstw rodzinnych i ziemi rolniczej w Polsce przed jej spekulacyjnym wykupywaniem przez osoby, które nie gwarantują zgodnego z interesem społecznym wykorzystania nabytej ziemi. W ramach realizacji ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego do OT KOWR od września do listopada 2017 r. wpłynęły 4722 wnioski o wyrażenie zgody na nabycie nieruchomości rolnych. Wydano 4291 decyzji administracyjnych, w tym pozytywnych – 3947, negatywnych – 75 i o umorzeniu postępowania – 269.
Ośrodek sprawuje również nadzór właścicielski nad 41 spółkami hodowli roślin uprawnych oraz hodowli zwierząt gospodarskich o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej, a także spółką Elewarr zajmującą się m.in. obrotem i przechowywaniem zbóż. Spółki KOWR odgrywają wiodącą rolę w kreowaniu i upowszechnianiu postępu biologicznego w polskim rolnictwie, gdyż dysponują cennym materiałem genetycznym roślin i zwierząt gospodarskich. W listopadzie 2017 r. szefowie KOWR i Instytutu Zootechniki w Krakowie podpisali porozumienie dotyczące powstania konsorcjum pn. „Grupa Polska Genetyka”. Zadaniem konsorcjum jest prowadzenie prac rozwojowych w zakresie postępu genetycznego w krajowej populacji zwierząt gospodarskich. Jak mówi prof. Maciej Pompa-Roborzyński, niedopuszczalne jest, aby na krajowym rynku dominował obcy materiał zarodowy.
Kluczowymi zadaniami KOWR są także działania interwencyjne. Zakupy interwencyjne i dopłaty do prywatnego przechowywania towarów rolno-spożywczych uruchamiane są przez Komisję Europejską w przypadku wystąpienia w UE poważnych zakłóceń jako element „siatki bezpieczeństwa”. W 2017 r. (do końca października) w KOWR przyjęto do realizacji 80 wniosków na interwencyjny zakup 3442 ton OMP. Rolników zapewne ucieszy, że do końca 2017 r. KOWR wypłaci na podstawie przeszło 65 tys. złożonych wniosków 106,8 mln zł (o 21% więcej niż w 2016 r.) dopłat – w listopadzie wypłacono 26 mln zł.
Inny przykład pozytywnej roli KOWR dla producentów żywności to środki finansowe wypłacone w październiku dla uczestników mechanizmu WPR „Wsparcie rynku produktów pszczelich”. W sezonie 2016/2017 na konta beneficjentów zostało przelane prawie 25 mln zł.
Pobudzanie eksportu i promocja polskiej żywnościto kolejne zadania nowej instytucji. Zgodnie ze „Strategią promocji żywności Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi” KOWR został głównym ośrodkiem wdrażającym instrumenty polityki promocji w sektorze rolno-spożywczym. Kontynuowana jest m.in. kampania pod hasłem „Polska smakuje”. Cały czas jest udoskonalana aplikacja pod tą samą nazwą. Producenci mogą się w niej rejestrować, a użytkownicy – znaleźć interesujący ich produkt rolno-spożywczy w miejscu, w którym się znajdują. Nie wszyscy wiedzą, że Ośrodek aktywnie bierze udział w targach i misjach gospodarczych poza granicami kraju, do uczestnictwa w których zaprasza przede wszystkim małych i średnich producentów żywności. Dzięki temu polscy przedsiębiorcy mogą brać udział w tych wydarzeniach na znacznie korzystniejszych warunkach niż w przypadku organizowania wyjazdów indywidualnych. KOWR realizuje także branżowy program promocji polskich specjalności żywnościowych, wspiera inicjatywy informacyjne i promocyjne realizowane przez grupy producentów na rynku wewnętrznym.
Ważnym zadaniem Ośrodka jest realizacja nowego „Programu dla szkół”.Od roku szkolnego 2017/2018 zastąpił on dwa programy: „Mleko w szkole” oraz „Owoce i warzywa w szkole”. Na to działanie przeznaczono ponad 240 mln zł. Celem programu jest uczenie dzieci zdrowych nawyków żywieniowych poprzez dietę bogatą w owoce, warzywa i mleko. To gigantyczne przedsięwzięcie logistyczne i organizacyjne. Realizacja programu rozpoczęła się 2-ego października. W roku szkolnym 2017/2018 dzieci otrzymają ponad 160 mln porcji owocowo-warzywnych i około 144 mln porcji mlecznych. Warto zauważyć, że program obejmuje nie tylko dostawę produktów, ale również organizację zajęć edukacyjnych dla dzieci dotyczących zdrowego odżywiania.
KOWR realizuje również Program Operacyjny Pomoc Żywnościowa 2014-2020 PO PŻ. Żywność za pośrednictwem organizacji partnerskich trafia do tych osób, które wymagają opieki i wsparcia. Liczba dostarczanych produktów w stosunku do poprzednich edycji programu wzrosła do 19 i wprowadzono nowe produkty, tj.: kaszę gryczaną, buraczki wiórki, herbatniki maślane oraz produkty bezglutenowe – makaron kukurydziany bezglutenowy. Łączna ilość zakupionej żywności w ramach I postępowania przetargowego wyniosła ponad 7 tys. ton o wartości 320 mln zł. Dostawy odbywają się do 131 magazynów organizacji partnerskich, są realizowane w sposób ciągły i potrwają do końca maja 2018 r.
Pytany o plany na przyszłość Dyrektor Generalny KOWR Witold Strobel podkreśla konieczność realizacji projektów innowacyjnych, które mają wnieść wartość dodaną do polskiego rolnictwa i przyczyniać się do poprawy warunków życia na terenach wiejskich. Przedstawimy strategię działań w tym zakresie w pierwszych miesiącach przyszłego roku – zapowiada dyrektor.
Już z tego krótkiego przeglądu wynika, że Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa energicznie realizował w pierwszych miesiącach działalności przypisane zadania. Należy mieć nadzieję, że nowa instytucja będzie dobrze służyła polskiej wsi i rolnikom.
